|
كىشىلەر ئادەتتە زۇكامنى مۇھىتنىڭ ئۆزگىرىشىدىن كېلىپ چىققان دەپ قارايدۇ، لېكىن ئەمەلىيەت ئۇنداق ئاددىي ئەمەس، زۇكامنى مىكرو ئورگانىزملار كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. مىكرو ئورگانىزملارنىڭ تۈرى كۆپ بولۇپ، زۇكامنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان كېسەللىك قوزغاتقۇچىلار ئاز ئەمەس. ۋىرۇس، مىكوپىلازما، يەنە باكتېرىيەلەرنىڭ ھەممىسى زۇكامنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئەمما زۇكامنىڭ كۆپىنچىسى يەنىلا ۋىرۇستىن كېلىپ چىقىدۇ، بۇ ۋىرۇسلار قوشۇمچە تارقىلىشچان زۇكام ۋىرۇسى، تاجىسىمان ۋىرۇس ۋە بۇرۇن كېسەللىكى ۋىرۇسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. پەقەت ئۈچ خىللا دەپ قارىماڭ، ئۇلارنىڭ يەنە نۇرغۇن كەنجى تىپلىرى بار، پەقەت بۇرۇن كېسىلى ۋىروسىنىڭلا 100 دىن ئارتۇق تىپى بار، بۇمۇ نېمە ئۈچۈن بەزى كىشىلەرنىڭ يىل بويى زۇكام بولۇپ قالىدىغانلىقىنى بەلگىلىك دەرىجىدە چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ (ئەمەلىيەتتە ئوخشىمىغان كېسەللىك پەيدا قىلغۇچى مىكرو ئورگانىزملار كەلتۈرۈپ چىقارغان). 
زۇكام بىلەن تارقىلىشچان زۇكامنىڭ قانداق پەرقى بار؟ زۇكام بىر يىلنىڭ تۆت پەسلىدە يۈز بېرىشى مۇمكىن، بۇنىڭ ئىچىدە قوشۇمچە تارقىلىشچان زۇكام ۋىرۇسى كۆپىنچە كۈز پەسلىدە يۈز بېرىدۇ، بۇرۇن كېسىلى ۋىرۇسلۇق زۇكام كۆپىنچە ئەتىياز ۋە يازدا يۈز بېرىدۇ. بەزىدە كىشىلەر زۇكام بولۇپ قالغانلارنى كۆرگەندە ئۆزىنى چەتكە ئالىدۇ، يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇپ قېلىشتىن قورقىدۇ. چۈنكى بەزى ۋىرۇسلار ئادەم بەدىنىنىڭ نەپەس يوللىرىدا كۆپ بولىدۇ، يۆتەل ياكى چۈشكۈرگەندە ئېلىپ چىققان كۆپۈك بىر قىسىم ۋىرۇسلارنى ئېلىپ مېڭىپ، باشقىلارغا يۇقىدۇ. شۇنى بىلىش كېرەككى، چۈشكۈرگەندە، چاچراندىلار سېكۇنتىغا 100 مېتىردىن ئارتۇق تېزلىكتە سىرتقا قاراپ تارقىلىدۇ. 
زۇكام بىلەن تارقىلىشچان زۇكامنىڭ قانداق پەرقى بار؟ ئادەتتىكى زۇكامنىڭ تارقىلىشچان زۇكامغا ئوخشاش يۇقۇش كۈچى كۈچلۈك ئەمەس بولۇپ، ھەر بىر ئادەمنىڭ قارشىلىق كۈچى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك. شۇڭا، ئادەتتىكى زۇكام ئادەتتە ئايرىم كېسەللىك ئالامىتى بولۇپ، تۈركۈملەپ پەيدا بولىدىغان ئەھۋاللار بىر قەدەر ئاز كۆرۈلىدۇ. ۋىرۇسنىڭ ئادەتتە يوشۇرۇن مەزگىلى بولىدۇ، ئادەتتىكى زۇكام ۋىرۇسىنىڭ يوشۇرۇن مەزگىلى كۆپىنچە بىر كۈن بولىدۇ، كېسەللىك ئەھۋالىمۇ بىر قەدەر ئاستا بولىدۇ. دەسلەپتە بىمارنىڭ بۇرنى ۋە كېكىردىكىدە قىچىشىش، قۇرۇق قىزىش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ، بىر نەچچە سائەتتىن كېيىن تېخىمۇ ئېغىرلىشىپ، ئاۋاز پۈتۈپ قېلىش، گال ئاغرىش، بۇرۇن پۈتۈپ قېلىش، قۇرۇق يۆتىلىش ۋە بۇرۇندىن سۇ ئېقىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ، باشقا ئورۇنلاردا يەنە بەل تېلىپ ئاغرىش، چارچاش، سوغۇقتىن قورقۇش، ئىشتىھاسى تۇتۇلۇش ۋە باش ئاغرىش قاتارلىق ئەگەشمە كېسەللىكلەر كۆرۈلىدۇ. ئادەتتىكى زۇكامدا ئادەتتە تۆۋەن قىزىتما (38 گىرادۇس ئەتراپىدا) قوشۇلۇپ كېلىدۇ، كېسەللىك ئالامىتى 2-3 كۈن داۋاملاشقاندىن كېيىن پەسىيىدۇ ۋە سالامەتلىكى ئەسلىگە كېلىدۇ. 
زۇكام بىلەن تارقىلىشچان زۇكامنىڭ قانداق پەرقى بار؟ ئادەتتىكى زۇكامغا ئوخشىمايدىغىنى، تارقىلىشچان زۇكامنى تارقىلىشچان زۇكام ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، ئۇ بىر خىل جىددىي خاراكتېرلىك نەپەس يولى يۇقۇملۇق كېسەللىكى. ئۇنىڭ يۇقۇش ئۇسۇلى ۋە يولى ئادەتتىكى زۇكامغا ئوخشايدۇ، ئوخشىمايدىغان يېرى شۇكى، قىش ۋە ئەتىيازدا دائىم تارقىلىشچان زۇكام تارقىلىدۇ، يۇقۇش نىسبىتى%50 كە يېتىدۇ ھەمدە كەڭ كۆلەمدە تارقىلىدۇ. تارقىلىشچان زۇكام ۋىرۇسىدا ئاسانلا ئۆزگىرىش يۈز بېرىپ، ئۈزلۈكسىز يېڭى توساتتىن ئۆزگەرگەن ۋىرۇس تۈپى پەيدا بولىدۇ، شۇڭا يۇقۇملۇق زۇكام بىمارلىرى يەنە داۋاملىق يۇقۇملىنىشى مۇمكىن. تارقىلىشچان زۇكامنىڭ يوشۇرۇن مەزگىلى بىر نەچچە سائەتتىن بىر نەچچە كۈنگىچە ئوخشاش بولمايدۇ، لېكىن كۆپ ساندىكى يوشۇرۇن مەزگىلى 24 سائەت ئەتراپىدا بولىدۇ. تارقىلىشچان زۇكامنىڭ كېسىلى تۇيۇقسىز قوزغالغاندا، بەدەندە سوغۇق بولۇش، سوغۇق تىترەش ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ، بەدەن تېمپېراتۇرىسى ئادەتتە 39 گىرادۇستىن يۇقىرى بولىدۇ، ئارقىدىنلا ماڭقا ئېقىش، قۇرۇق يۆتىلىش، چارچاش، پۈتۈن بەدەن سىرقىراپ ئاغرىش، شۇنداقلا بىرىكتۈرگۈچى پەردە ياللۇغى قاتارلىق ئەھۋاللار كۆرۈلىدۇ قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، پۈتۈن بەدەنلىك كېسەللىك ئالامەتلىرى بىر قەدەر ئېغىر، داۋاملىشىش ۋاقتىمۇ ئادەتتىكى زۇكامدىن ئۇزۇن بولۇپ، ئۈچ-بەش كۈندە ئاندىن ياخشىلىنىدۇ، سالامەتلىككە بولغان زىيىنى ئادەتتىكى زۇكامدىن چوڭ بولىدۇ. 
ئادەتتىكى زۇكام ۋە تارقىلىشچان زۇكامغا ھازىرغىچە ئالاھىدە ئۈنۈملۈك دورا يوق، كىشىلەر ئىچىدىغان دورىلارنىڭ كۆپىنچىسى پەسەيتىش رولىنى ئوينايدۇ. زۇكام بولغاندىن كېيىن، كۆپرەك ئارام ئېلىشقا دىققەت قىلىش، ئىلمان قايناقسۇنى كۆپرەك ئىچىپ بېرىش كېرەك، بىر ھەپتە ئەتراپىدا ساقىيىپ كېتىدۇ، ئەگەر شارائىت يار بەرسە پۇتنى ئىسسىق سۇغا چىلاپ بەرسە سالامەتلىكىنىڭ ئەسلىگە كېلىشىنى تېزلەتكىلى بولىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، ئادەتتىكى زۇكامغا ئانتىبىئوتىك دورىلارنى ئىستېمال قىلىشنى تەۋسىيە قىلمايمىز، بولمىسا پايدا زىياننى قاپلىيالمايدۇ. تارقىلىشچان زۇكام بىمارلىرى كۆپرەك كارىۋاتتا يېتىپ ئارام ئېلىشى، ئاسان ھەزىم بولىدىغان يېمەكلىكلەرنى يېيىشى، كۆپرەك سۇ ئىچىشى كېرەك. ئەگەر يۇقىرى قىزىتما پەيدا بولسا ھەمدە ئېغىر دەرىجىدە سۇسىزلىنىش ئەھۋالى كۆرۈلسە، كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ يامانلىشىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، ۋاقتىدا دوختۇرخانىغا بېرىپ داۋالىنىش، ئاسما ئوكۇل سېلىش كېرەك. 
ئەمەلىيەتتە، مەيلى ئادەتتىكى زۇكام ياكى تارقىلىشچان زۇكام بولسۇن، ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش كېرەك. ئادەتتە تۇرالغۇنىڭ ھاۋاسىنى كۆپرەك ئالماشتۇرۇپ، بەدەن چېنىقتۇرغاندا، مۇھىت تازىلىقى سۈپىتى ۋە ئىممۇنىتېت كۈچى يۇقىرى كۆتۈرۈلسە، كېسەلگە گىرىپتار بولۇش نىسبىتى تەبىئىيلا تۆۋەنلەيدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، تېمپېراتۇرا تۆۋەنلىگەندە ياكى پەسىل ئالماشقاندا، ۋاقتىدا كىيىم كىيىش كېرەك، «پەقەت سالاپەت بولسىلا، تېمپېراتۇرا كېرەك ئەمەس» دېيىشكە بولمايدۇ. ئاخىرىدا دىققەت قىلىشقا تېگىشلىكى شۇكى، ئادەم زىچ ئاممىۋى سورۇنلارغا (بولۇپمۇ تازىلىق مۇھىتى كىشىنى ئەندىشىگە سالىدىغان سورۇنلارغا) ئاز بېرىش، كېسەللىك پەيدا قىلىدىغان مىكرو ئورگانىزملارغا قۇسۇر ئىزدەش پۇرسىتى بەرمەسلىك كېرەك.
| 
ۋاقتى: 2025-1-28 13:43:40
ساقلاش